آب‌انبارها نقش مهمی در زندگی روزمره و فرهنگ و اعتقادات مردم مردم هرمزگان داشتند.بناهایی كه با سبك ها و معماری های هوشمندانه و دانش بنیان از دیر زمان برای گذر از مشقت خشكسالی با استفاده بهینه از آب باران ساخته شدهhند.
این مجموعه شامل پنج بركه آب‌انبار مربوط به دوران صفویه است كه دارای گنبدهای موزون زیبا و منحصر به فردی بوده و مصالح آن سنگ و ملات ساروج است، این بركه‌ها دارای چهار دهانه اصلی برای بهره‌برداری از آب بوده است. در گذشته منابع ذخیره آب شیرین شهر بندرعباس از مجموعه بركه‌های باران تامین می‌شده است. در آن جا دستگاه تصفیه ای وجود داشته كه با استفاده از آن آب درون بركه و محوطه ی آب انبار را خنك می كرده است.
این مجموعه شامل ۵ بركه یا آب انبار می گردید كه دارای گنبدهای موزون زیبا و منحصر به فردی بوده و مصالح آن سنگ و ملات ساروج است ، این بركه ها دارای چهار دهانه اصلی برای ذخیره آب بوده است. این بركه ها در فضای مشجر وسیعی قراردارند.
آمفی‌تئاتر شدن یكی از بركه‌های باران
در محدوده‌ی دیوارهای موزه‌ی خلیج فارس، آب‌انبار دیگری هم دیده می‌شود كه وضعیت بسیار بهتری دارد و حداقل هنوز شبیه آب‌انبار است و می‌توان امید داشت كه بتواند روزی سر و سامان بگیرد.
این آب انبار در زیر سقف قوسی‌شكلش، سكوهایی برای نشستن در یك فضای مدور با نرده‌های چوبی طراحی شده است. البته گویا ورود به این آب‌انبار حتا برای نظافت هم ممكن نیست، چراكه ورودی آن مسدود شده و حصاری فلزی تمام پنجره‌هایش را احاطه كرده است.
بركه‌های باران
دو آب‌انبار دیگر مجموعه‌ی «بركه‌های باران» خارج از محدوده‌ی موزه‌ی خلیج فارس هستند؛ یكی داخل محوطه‌ای دیواركشی‌شده و دیگری داخل بافت شهری پشت موزه‌ی خلیج فارس.
دورتادور محوطه‌ی یكی از این دو آب‌انبار، دیواركشی‌شده . گفته می‌شود این بنا، همان بركه و آب‌انباری است كه برای تفریح در اختیار فرح پهلوی، همسر شاه سابق بود.
براساس گفته‌ی راهنمای محلی، این آب‌انبار در اختیار شهرداری است و آنها تا كنون چندبار محوطه را صاف كرده‌اند تا بتوانند از آن استفاده كنند؛ اما باز هم همه‌چیز همان‌طور رها شده است.
آب‌انبار چهارم این مجموعه نیز در بافت شهری پشت موزه‌ی خلیج فارس قرار گرفته است .
دستگاه تهویه‌ی بركه‌های باران
چند متر آن‌طرف‌تر از سقف قوسی‌شكل و مدور این بنا، دیواره‌ی روی بركه كمی خراب شده و موتور برق زنگ‌زده و ازكارافتاده‌ی آب‌انبار در آب سبز لجن گرفته‌ای دیده می‌شود، حتی بقایای زنگ‌زده‌ی دستگاه تهویه بزرگی نیز در كنار دیوار محوطه به‌چشم می‌خورد. راهنمای بومی درباره‌ی دستگاه تهویه و موتور برق زنگ‌زده و خراب این بركه گفت: اینجا دستگاه تصفیه‌ای داشت كه با استفاده از آب درون بركه، محوطه‌ی آب‌انبار و داخل قوسی را خنك می‌كرد؛ اما متأسفانه قبل از آن‌كه سازمان میراث فرهنگی تشكیل شود، وسایل این دستگاه دزیده شد. دقیقا داستان موتور برق آب‌انبار هم به همین شكل است. طبیعتا می‌توان آنها را درست كرد و به شكل روز اول درآورد؛ اما گویا هزینه‌ی این كار بسیار زیاد است.
اخیرا اقداماتی برای مرمت این مجموعه انجام دادند . سقف‌های كاذب این بركه‌ها دچار آسیب شده و در برخی جاها فروریخته و از بین رفته بود كه كار اسكلت‌بندی و مرمت آنها انجام شد.
معماری آب انبارها و بركه های باران
آب‌انبارها نقش مهمی در زندگی روزمره و فرهنگ و اعتقادات مردم مردم هرمزگان داشتند.
بناهایی كه با سبك ها و معماری های هوشمندانه و دانش بنیان از دیر زمان برای گذر از مشقت خشكسالی با استفاده بهینه از آب باران ساخته شده اند.
نحوه ساخت آب انبار، تصفیه و عایق بندی آن با اصول مهندسی و علمی ، حكایت از معماری هوشمندانه و دانش بنیان بركه ها دارد.
معماری جذاب و چشم نواز بركه ها در میان دشت های گرما زده و تشنه هرمزگان همچون ستاره ای می درخشد.
پلان بركه های هرمزگان به سه شكل طولی و مستطیلی با طاق آهنی، دایره ای با سقف گنبدی و گرد همچنین به شكل صلیبی ساخته شده اند كه از این میان معماری با پلان دایره ای با سقف گنبدی بیشتر است.
معماری به شكل صلیبی ویژگی خاصی دارد و شامل ۵ یا ۴بركه می شود و بركه خونسرخ و بركه دریا دولت در شهرستان بندرلنگه از معروف ترین آنهاست.
برای ساخت بركه ها در گذشته از ساروج و سنگ رودخانه و سنگ مرجان استفاده می شد و امروزه از سیمان و گچ هرنگ نیز استفاده می شود.
ساروج به دلیل مقاومت درمقابل رطوبت و شرجی بالا در دوران گذشته به عنوان روكش بركه ها و نقش عایق مخزن را ایفا می كرد و برای ساخت آب انبارهاو بركه ها اهمیت خاصی داشت.
گفتنی است ساروج یكی از مصالح ساختمانی قدیمی در ایران است كه از تركیب شن ، ماسه ، آهك و سفیده تخم مرغ ساخته می شود.
معماران قدیم در آب انبار ها از سنگ مرجان به خاطر خاصیت ضد پشه ای استفاده می كردند.
وجود حدود ۲ هزار بركه در هرمزگان به عنوان جنوبی ترین استان ایران در دوره های مختلف تاریخی نشان از سنت دیرینه ساخت بركه در میان مردمان جنوب دارد.
مجموعه آب انبارهای موزه، مجموعه بركه های باران ، بركه گرد واقع در محله شاه حسینی شهرستان بندرعباس، بركه بی بی در جزیره قشم، بركه دیوان در شهرستان پارسیان، بركه های ملاو میر پل انگور در شهرستان بندرخمیر، بركه های دریا دولت و پنج بركه و بشاری شهرستان بندر لنگه، بركه های شیخ و كریكی در شهرستان بستك، بركه سنتی ۵ بادگیر جزیره كیش معروفترین بركه های استان هرمزگان هستند.
بیشتر آب انبارهای هرمزگان در شهرستان های بندرلنگه ،بستك و قشم ساخته شده اند.
